Znamiona oszustwa podatkowego

Artykuł 56 Kodeksu karnego skarbowego (Ustawa z dnia 10 września 1999 roku Kodeks karny skarbowy, Dz.U.2022, poz. 859) penalizuje tzw. oszustwo podatkowe. Brzmienie ww. przepisu jest następujące:

§ 1. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie,

podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

§ 2. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1

podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.

§ 3. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1

podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia lub wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub składa je niezgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego.

Analizując brzmienie tego przepisu, należy wskazać po pierwsze, że przestępstwo to ma charakter indywidualny (tzn. może zostać popełnione jedynie przez osobę, która ma status podatnika). Zachowanie sprawcy tego przestępca polega na podaniu nieprawdy lub zatajeniu prawdy w deklaracji lub oświadczeniu bądź na niedopełnieniu obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, co doprowadzić ma do narażenia podatku na uszczuplenie. Jak bardzo słusznie wskazuje Sąd Apelacyjny w Katowicach w swym wyroku z dnia 5 kwietnia 2018 roku (sygn. akt II AKa 273/17): Warunkiem skazania jest wykazanie, że zachowanie sprawcy wyczerpywało wszystkie znamiona czynu określone w danym przepisie prawa materialnego. (LEX nr 2490242)

Podkreślić należy, iż aby móc przypisać konkretnej osobie odpowiedzialność za omawiany czyn, należy wykazać, iż sprawca działał umyślnie, tzn. zdawał sobie sprawę z tego, że w deklaracji lub oświadczaniu podaje nieprawdę lub zataja prawdę. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w ww. orzeczeniu: Konieczne zatem jest wykazanie, że umyślne wprowadzenie w błąd organu podatkowego co do rzeczywistego stanu rzeczy, istotnego z punktu widzenia prawidłowego ustalenia wysokości należnego Skarbowi Państwa podatku nastąpiło poprzez złożenie deklaracji lub oświadczenia. Sprawca tego przestępstwa musi więc objąć swoją świadomością, że poprzez swoje zachowanie podaje w oświadczeniu lub deklaracji nieprawdę lub zataja prawdę. Podanie nieprawdy polegać będzie na tym, że sprawca świadomie przedstawia organowi podatkowemu dane, które w jego mniemaniu są niezgodne ze stanem faktycznym (tak: A. Bartosiewicz, Przestępstwa i wykroczenia skarbowe w podatku VAT, ABC, LEX). Z kolei zatajenie prawdy polegać musi na celowym zachowaniu w tajemnicy zgodnych ze stanem faktycznym danych (tak: A. Bartosiewicz, op. cit.). Przykładowym zachowaniem sprawcy oszustwa podatkowego będzie złożenie przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą deklaracji VAT, w której celowo zatai ona obrót ze sprzedaży na rzecz osób fizycznych, podając zaniżoną podstawę opodatkowania w deklaracji VAT (tak: A. Bartosiewicz, op. cit.). Należy w tym miejscu podkreślić, że oszustwo podatkowe jest przestępstwem skutkowym. Skutkiem działania sprawcy będzie więc narażenie podatku na uszczuplenie. W tym kontekście trzeba wskazać, iż zatajenie lub podanie danych nieprawdziwych nie będzie odnosić się do wszelkiego rodzaju danych, lecz tylko tych, które mogą wpłynąć na powstanie lub wielkość zobowiązania podatkowego – nie będzie to zatem dotyczyło takich danych, jak np. adres zamieszkania, NIP czy data urodzenia (por. A. Bartosiewicz, op. cit.). To, czy czyn sprawcy zostanie zakwalifikowany jako: przestępstwo typu podstawowego (§1), przestępstwo typu uprzywilejowanego (§ 2), czy może jako wykroczenie (§3) jest uzależnione od wysokości kwoty podatku narażonego na uszczuplenie.

W sytuacji postawienia zarzutów z ww. przepisu warto niezwłocznie skorzystać z pomocy profesjonalisty – adwokata specjalizującego się w sprawach karnych celem zweryfikowania, czy czyn ten spełnia wszystkie ustawowe znamiona oszustwa podatkowego, gdyż tylko wypełnienie wszystkich znamion oszustwa podatkowego umożliwia skazanie za ten czyn, a jeśli tak, to znalezienia okoliczności łagodzących mających wpływ na niższy wymiar kary.