Słów kilka o skutkach unieważnienia umowy kredytowej przez sąd

Słów kilka o skutkach unieważnienia umowy kredytowej przez sąd

Daniel GatnerAdwokat

Na wstępie pragnę krótko podziękować moim wszystkim współpracownikom w kancelarii Gatner & Gatner, a w szczególności adwokatowi Mirosławowi Dyce, dzięki którym odnosimy takie sukcesy w sporach z bankami. Jeszcze przed świętami Bożego Narodzenia uzyskaliśmy dla naszych Klientów kolejny wyrok unieważniający umowę kredytową, dzięki czemu zyskali ponad dwieście tysięcy złotych.

…ale do rzeczy.

Jak wiadomo, nieważna czynność prawna nie wywołuje zamierzonych skutków prawnych, co jednak nie oznacza to, że nie istnieją roszczenia związane z nieważnością zmierzające do przywrócenia równowagi zachwianej dokonaniem takiej czynności i spełnieniem świadczenia w jej wykonaniu. Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Zgodnie z ust. 2 tegoż artykułu, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Co więcej, jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (art. 58 ust. 3 k.c.)

Co zatem z nieważną umową kredytową? Wiadomo, traci ona swój byt, ale co z roszczeniami jakie powstały już po jej zawarciu? Czynność z bankiem w postaci zawarcia umowy kredytowej, nie może wywołać zamierzonych skutków prawnych, ale jednak bank otrzymał należność w postaci spłaconych przez kredytobiorców rat kredytowych (zgodnie z nieważną umową) wraz z odsetkami. Otóż, w takiej sytuacji bank pozostaje bezpodstawnie wzbogacony (art. 405 k.c.)

Trafnie wskazuje prof. H. Ciepła, że jeżeli w wyniku zawarcia umowy każda ze stron spełniła świadczenie na rzecz drugiej strony, to w przypadku sądowego unieważnienia umowy z uwagi na niemożność jej utrzymania po wyeliminowaniu postanowień abuzywnych każda z nich ma własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia – bank o zwrot kwoty wypłaconego kredytu, a kredytobiorca o zwrot świadczeń spełnionych na rzecz banku w wykonaniu umowy kredytowej. Stwierdzenie, że świadczenie spełnione (nadpłacone) przez kredytobiorcę na podstawie postanowienia abuzywnego jest świadczeniem nienależnym, oznacza, iż co do zasady podlega ono zwrotowi, choćby kredytobiorca był równolegle dłużnikiem banku. I tak kredytobiorca ma obowiązek zwrotu na rzecz banku wypłaconego kapitału, a bank na rzecz kredytobiorcy uiszczonych przez niego rat. Do stwierdzenia nieważności bądź unieważnienia umowy na żądanie frankowicza może dojść w sytuacji, w której sąd uzna, że postanowienia umowy kredytowej dotyczące indeksacji (waloryzacji) są abuzywne, gdyż nie zostały uzgodnione indywidualnie, a były rażąco dla niego niekorzystne.

W konsekwencji przy stwierdzeniu nieważności umowy strony zobowiązane są do zwrotu świadczeń wzajemnych. Oznacza to, że kredytobiorca powinien zwrócić bankowi kwotę otrzymanego kredytu, natomiast bank kredytobiorcy wszystkie otrzymane wpłaty tytułem spłaty kredytu oraz prowizje, marże, ubezpieczenie niskiego wkładu itp. Zatem występując z żądaniem stwierdzenia nieważności (unieważnienia) umowy, kredytobiorca musi się z takim obowiązkiem zwrotu liczyć. W naszej praktyce jednak często spotykamy się z sytuacjami, w których klient (kredytobiorca) nie będzie musiał żadnej kwoty zwracać ponieważ już do banku spłacił więcej, niż wynosi kwota otrzymanego kredytu.

Natomiast gdyby po dokonaniu wzajemnych rozliczeń z tej umowy kredytowej okazało się, że jednak musi pewną kwotę zwrócić, to i tak będzie to kwota niższa od zadłużenia wyliczonego przez bank z zastosowaniem abuzywnej klauzuli indeksacyjnej. Jak trafnie wskazuje dalej H.Ciepła: Prof. E. Łętowska trafnie przyjmuje, że kredytobiorca przy rozliczeniu unieważnionej umowy kredytowej powinien zwrócić bankowi tylko równowartość otrzymanego kredytu.i


Co z roszczeniami banków o tzw. korzystanie z kapitału?

Odnosząc się do wytaczanych przez banki, tak jak zapowiadał Prezes Związku Banków Polskich (Wojna nerwów między frankowiczami a bankami. Opinia dla „Rzeczypospolitej”, „Rzeczpospolita” z 18.11.2019 r.), procesów przeciwko kredytobiorcom z żądaniem wynagrodzenia za tzw. bezumowne korzystanie z kredytu, należy zaznaczyć, że w tej kwestii wypowiedzieli się także m.in. UOKIK i Rzecznik Finansowy, stwierdzając, iż „banki nie mogą domagać się od frankowiczów wynagrodzenia za korzystanie z kredytu” (zob. P. Słowik, Sądy będą sięgać po opinie Prezesa UOKIK. Wywiad z A. Wolną-Sroką, i P. Litwiński, Roszczenie banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału nie jest wykluczone, „Gazeta Prawna” z 7.01.2020 r.) Po wystąpieniu przez bank z żądaniem wynagrodzenia za korzystanie z kredytu kredytobiorca-frankowicz, może zgłosić powództwo wzajemne o wynagrodzenie za korzystanie przez bank z jego pieniędzy, którymi spłacał kredyt, a jest to dopuszczalne zgodnie ze znowelizowanym art. 204 k.p.c., ponieważ żądanie wzajemne pozostawałoby w związku z dochodzonym żądaniem przez bank. Dopuszczalne też byłoby przedstawienie do potrącenia według aktualnego brzmienia art. 2031 k.p.c. ii


Przykładowa sentencja wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 10.12.2019 r., XXIV C 928/18 w sprawie frankowej, LEX nr 2774415:

Usunięcie z umowy kredytu kwestionowanych w pozwie klauzul umownych jako abuzywnych, prowadzi do nieważności umowy, bowiem możliwość jej wykonywania w kształcie pozbawionym tych klauzul wydaje się wątpliwa. Po wyeliminowaniu postanowień o waloryzacji kredytu, w tym postanowień o sposobie przeliczania kwoty kredytu wyrażonej w CHF na złote polskie, a następnie salda kredytu wyrażonego w CHF na złote polskie celem ustalenia kwoty raty, okazuje się, że w umowie podpisanej przez strony nie ma podstawowych elementów konstrukcyjnych. Założeniem umowy było, że uzgodnione przez strony oprocentowanie będzie oparte na stopie LIBOR, adekwatnej do salda kredytu wyrażonego w walucie obcej. Wobec uznania niedopuszczalności zastosowanego mechanizmu denominacji, umowa nie zawiera postanowień określających wynagrodzenie banku za udzielenie kredytu. Tym wynagrodzeniem nie mogły być zastrzeżone w umowie odsetki, gdyż ich wysokość strony skalkulowały w odniesieniu do zwaloryzowanej do waluty obcej kwoty kredytu.


i H. Ciepła, Dochodzenie roszczeń z umów kredytów frankowych. Praktyka, orzecznictwo, pytania i odpowiedzi, Opublikowano: WKP 2021

ii H.Ciepła, op.cit.

Opublikowano

Pozostałe artykuły tego autora

Rechtsberatung durch Rechtsanwalt für deutschsprachige Mandanten
Rechtsberatung durch Rechtsanwalt für deutschsprachige Mandanten
In der Kanzlei von Rechtsanwalt Daniel Gatner wird professionelle Rechtsberatung auch in deutscher Sprache für deutsche Unternehmer sowie für Privatpersonen...
Opublikowano: 2024-09-03
Zgromadzenie wspólników w spółce z o.o. – najważniejszy organ w spółce
Zgromadzenie wspólników w spółce z o.o. – najważniejszy organ w spółce
Zgromadzenie wspólników w spółce z o.o. jest kluczowym organem decyzyjnym, który stanowi "najwyższą władzę" tej formy prawnej. To właśnie tutaj,...
Opublikowano: 2024-05-10
Sposoby założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - porównanie
Sposoby założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - porównanie
Artykuł porównuje dwa sposoby zakładania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością: tradycyjny, z wykorzystaniem aktu notarialnego, oraz online,...
Opublikowano: 2024-04-24
Koszty założenia spółki z o.o. z udziałem profesjonalnego pełnomocnika.
Koszty założenia spółki z o.o. z udziałem profesjonalnego pełnomocnika.
Niniejszy wpis zawierać będzie wykaz orientacyjnych kosztów, które ponoszą Klienci, decydujący się na założenie spółki w ww. formie z pomocą...
Opublikowano: 2024-02-13
Rejestracja zmian danych spółki w KRS. W jaki sposób prawidłowo złożyć wniosek o zmianę danych?
Rejestracja zmian danych spółki w KRS. W jaki sposób prawidłowo złożyć wniosek o zmianę danych?
Spółki, które zarejestrowane zostały w Krajowym Rejestrze Sądowym są zobowiązane zgłaszać do tego rejestru zmiany danych. W jaki sposób prawidłowo...
Opublikowano: 2024-01-22
Co dla frankowiczów oznacza kolejny korzystny dla nich wyrok TSUE?
Co dla frankowiczów oznacza kolejny korzystny dla nich wyrok TSUE?
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w dniu 14 grudnia 2023 roku wydał wyrok, w którym ustosunkował się do zapytania skierowanego przez Sąd...
Opublikowano: 2023-12-19
Sąd Najwyższy zwrócił się do TSUE z pytaniem o prawo zatrzymania wobec frankowiczów
Sąd Najwyższy zwrócił się do TSUE z pytaniem o prawo zatrzymania wobec frankowiczów
W nawiązaniu do poprzedniego wpisu, w którym omawiałem kontrowersyjny wyrok wydany przez Sąd Najwyższy w dniu 19 września 2023 roku dotyczący...
Opublikowano: 2023-11-04
Zaskakujący wyrok Sądu Najwyższego w sprawie frankowiczów
Zaskakujący wyrok Sądu Najwyższego w sprawie frankowiczów
W dniu 19 września 2023 roku Sąd Najwyższy w sprawie frankowej o sygn. II CSKP 1627/22 dotyczącej konsumenckiej umowy kredytowej...
Opublikowano: 2023-10-10
Frankowiczu, pamiętaj o zgłoszeniu swoich wierzytelności dotyczących Getin Bank syndykowi!
Frankowiczu, pamiętaj o zgłoszeniu swoich wierzytelności dotyczących Getin Bank syndykowi!
W związku z faktem, iż w dniu 20 lipca 2023 roku Sąd Rejonowy w Warszawie ogłosił upadłość Getin Noble Bank S.A., wierzyciele tego podmiotu,...
Opublikowano: 2023-08-07
Kompleksowa rejestracja spółki handlowej
Kompleksowa rejestracja spółki handlowej
Założenie własnej firmy w formie spółki handlowej jest związane z koniecznością dopełnienia licznych obowiązków. Dlatego też...
Opublikowano: 2023-05-15
Wznowienie postępowania podatkowego
Wznowienie postępowania podatkowego
Opublikowano: 2023-04-15
Czy można dochodzić sądownie od banku zwrotu rat spłaconego w całości kredytu frankowego?
Czy można dochodzić sądownie od banku zwrotu rat spłaconego w całości kredytu frankowego?
Pytanie zawarte w tytule niemniejszego wpisu bardzo często nurtuje klientów frankowych. Odpowiedź na nie jest jednoznaczna i nie pozostawia – w świetle...
Opublikowano: 2023-03-14
Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności w świetle przepisów karnoskarbowych
Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności w świetle przepisów karnoskarbowych
Instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności została uregulowana także na gruncie przepisów ustawy Kodeks karny skarbowy (Dz.U.2022.859)....
Opublikowano: 2023-02-14
Znamiona oszustwa podatkowego
Znamiona oszustwa podatkowego
Opublikowano: 2022-11-14
Frankowicze w świetle aktualnej sytuacji geopolitycznej
Frankowicze w świetle aktualnej sytuacji geopolitycznej
Ostatnie dane pokazują, iż aż około 98% spraw frankowych rozstrzyganych jest przez sądy na korzyść frankowiczów. Obserwuje się ponadto w ostatnich...
Opublikowano: 2022-04-25
Słów kilka o skutkach unieważnienia umowy kredytowej przez sąd
Słów kilka o skutkach unieważnienia umowy kredytowej przez sąd
Jak wiadomo, nieważna czynność prawna nie wywołuje zamierzonych...
Opublikowano: 2021-01-07
Frankowicze na czas sporu z bankiem, co raz częściej mogą liczyć na wstrzymanie spłaty rat kredytu.
Frankowicze na czas sporu z bankiem, co raz częściej mogą liczyć na wstrzymanie spłaty rat kredytu.
Frankowicze coraz częściej mogą liczyć na wstrzymanie spłaty rat kredytu...
Opublikowano: 2020-05-13
Kredyt we frankach – ile tak naprawdę można odzyskać?
Kredyt we frankach – ile tak naprawdę można odzyskać?
Ile można zyskać na wytoczeniu sprawy bankowi...
Opublikowano: 2019-10-22
Po co mi adwokat w sprawie karnej?
Po co mi adwokat w sprawie karnej?
Pomoc adwokata w sprawach karnych to jedna z jego...
Opublikowano: 2019-07-04
Zdrada małżonka niejedno ma imię
Zdrada małżonka niejedno ma imię
Od wieków najbardziej popularną przyczyną rozpadu...
Opublikowano: 2019-04-24
Pomoc frankowiczom - możliwe rozstrzygnięcia sądowe
Pomoc frankowiczom - możliwe rozstrzygnięcia sądowe
Uwzględnienie powództwa frankowicza...
Opublikowano: 2019-02-24
Kiedy otrzymam rozwód?
Kiedy otrzymam rozwód?
Częstym pytaniem Klientów Kancelarii w sprawach o rozwód...
Opublikowano: 2019-02-02
Odszkodowanie za opóźniony lot
Odszkodowanie za opóźniony lot
Zmora każdego kto gdziekolwiek leciał na wakacje czyli...
Opublikowano: 2019-01-08
Tymczasowe aresztowanie - kiedy jego zastosowanie jest uzasadnione?
Tymczasowe aresztowanie - kiedy jego zastosowanie jest uzasadnione?
Najsurowszym środkiem zapobiegawczym w polskiej procedurze...
Opublikowano: 2018-11-27
Obowiązki informacyjne e-przedsiębiorcy
Obowiązki informacyjne e-przedsiębiorcy
Obowiązki informacyjne e-przedsiębiorcy
Opublikowano: 2016-09-23
Co powinien zawierać regulamin serwisu lub sklepu internetowego?
Co powinien zawierać regulamin serwisu lub sklepu internetowego?
Co powinien zawierać regulamin serwisu lub sklepu...
Opublikowano: 2016-09-23
Giodo i ochrona danych osobowych - co przedsiębiorca powinien wiedzieć?
Giodo i ochrona danych osobowych - co przedsiębiorca powinien wiedzieć?
Giodo i ochrona danych osobowych - co przedsiębiorca...
Opublikowano: 2016-09-23
Wykorzystywanie zdjęć, tekstów, wzorców i programów a prawo autorskie
Wykorzystywanie zdjęć, tekstów, wzorców i programów a prawo autorskie
Wykorzystywanie zdjęć, tekstów, wzorców i programów a...
Opublikowano: 2016-09-23
Umowa dystrybucji w świetle Draft Common Frame of Reference (DCFR)
Umowa dystrybucji w świetle Draft Common Frame of Reference (DCFR)
Umowa dystrybucji w świetle Draft Common Frame of...
Opublikowano: 2016-09-23
Uwagi po roku obowiązywania zmiany sposobu wysyłania ofert drogą elektroniczną.
Uwagi po roku obowiązywania zmiany sposobu wysyłania ofert drogą elektroniczną.
Uwagi po roku obowiązywania zmiany sposobu wysyłania...
Opublikowano: 2016-09-23

Formularz kontaktowy

Wysyłając wiadomość z naszego formularza zgadzasz się by Gatner & Gatner Kancelaria Adwokacka. przetwarzała podane w formularzu kontaktowym dane osobowe, a w szczególności adres poczty elektronicznej w celu nawiązania lub ukształtowania stosunku prawnego w rozumieniu art. 18 ust 1 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2002 r. Nr 144 poz. 104). Przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści danych oraz ich poprawiania.